कोरोना याविषयी माजी शिक्षण सचिव मा. नंदकुमार यांचा अभ्यासपूर्ण लेख... प्रत्येकाने वाचावा असा... 👇🏻 कोरोना कालावधी आणि आपण

कोरोना याविषयी माजी शिक्षण सचिव मा. नंदकुमार यांचा अभ्यासपूर्ण लेख... 

प्रत्येकाने वाचावा असा... 

👇🏻

कोरोना कालावधी आणि आपण

✒️     नंदकुमार (भा.प्र. से)

 कोरोना प्रोटीनचा एक कण आहे ज्याचे बाह्य आवरण मुकुटसारखे( crown)दिसते.  त्यावरूनच त्याला कोरोना नाव पडले.कोरोना व्हायरस मानवी शरीरात गेल्यानंतर, ते नाकाजवळ त्याची संख्या वाढवू लागते.  यामुळे एखाद्या व्यक्ती आजारी पडते.

 कोरोना प्रोटीनचा एक कण आहे, म्हणून त्याला मारले जाऊ शकत नाही.  20 सेकंद साबणाच्या पाण्यात सोडल्यास हे प्रथिने विरघळते.  त्याचप्रमाणे, जास्त काळ आर्द्रतेशिवाय उच्च तापमानात राहिल्यास हा व्हायरस अकार्यक्षम बनतो.

संपर्कात आलेल्या व्यक्तीच्या शरीरात हा विषाणू 14 दिवस प्रभावी राहतो.  14 दिवस त्या संसर्गित व्यक्तीला काहीही न झाल्यास धोका नाही.  म्हणूनच अशा संशयीत व्यक्तीला अलग (क्वारंटाइन) ठेवण्याचा काळ 14 दिवस आहे.  14 दिवसांच्या कालावधीत जर कोणी आजारी पडला तर त्याचा उपचार केला पाहिजे. अशा परिस्थितीत त्याची कोरोना टेस्टदेखील केली जाईल. महाराष्ट्रातील सध्याच्या माहितीनुसार, कोरोना पॉझिटिव्हच्या 71% लोकांना कोरोना पॉझिटिव्ह असूनही आजार नव्हता, 24% आजारी होते म्हणजे त्यांना सर्दी होती आणि 5% लोक गंभीर स्थितीत होते.

फक्त लक्षात ठेवा की कोरोना पॉझिटिव्हच्या संपर्कात येणार्‍या सर्व लोकांची चाचणी घ्यावी लागेल.  जेणेकरून कोरोना पुढे पसरणार नाही.  तर मुख्य काम म्हणजे कोरोनाचा प्रसार होण्यापासून रोखणे. कोरोनापासून मृत्यूची भीती जास्त आहे असे अजिबात नाही. परंतु चाचणी कीट, डॉक्टर, परिचारिका आणि रुग्णालयाच्या सुविधांवर एकाच वेळी मागणीचा दबाव वाढतो. आजारी पडल्यावर सुद्धा वैद्यकीय सुविधा न मिळणे वाईट बाब आहे. म्हणून अशी परिस्थिती निर्माण होऊ देऊ नये ही आपल्या सर्वांची जबाबदारी आहे.

फोनवरून येणारे संदेश सूचित करतात की, कोरोनातुन बरे झालेल्या लोकांना, इतर लोकांची भेटण्याची इच्छा नसते.  एका गावातल्या एका शिक्षकाने अशी पोस्ट केली होती की गावात प्रवासी मजूर आल्यानंतर लोक आपल्या मुलांना घराबाहेर पडू देत नाहीत. खबरदारी म्हणून हे ठीक असू शकते. परंतु क्वारंटाइन कालावधी संपल्यानंतर या पालकांनी आपल्या मुलांना या मजुरांशी ओळख करून दिली पाहिजे. अशा विलगीकरण केलेल्या कुटुंबातील सदस्यांना भेटायला गेल्यावर मुलांनी, त्या कुटुंबाच्या लॉकडाउनच्या सुरुवातीपासून ते विलगीकरण संपे पर्यंतच्या काळातील त्यांच्या आर्थिक आणि भावनिक प्रवासाचा अभ्यास करावा. यातून मुले अनुभवाने समृद्ध होतील. संकटाशी सामना करण्याची हिंमत त्यांना मिळेल. मानवियताही वाढीस लागेल.

मागिल 50  दिवसांपासून देशात लॉकडाऊन सुरू आहे. चौथा टप्पा 18 मे पासून सुरू झाला आहे. तिसर्‍या टप्प्यापर्यंत, जिल्ह्यांना एकके म्हणून, कोरोना बाधितांची संख्या आणि संसर्गाचा वेग यांचा विचार करून, ग्रीन आणि रेड झोनचे जिल्हे, घोषित करण्यात आले. चौथ्या टप्प्यात ते युनिट जिल्ह्यापेक्षा लहान असण्याची शक्यता आहे. आता तेथे कंटेंनमेंट आणि बफर झोन असतील जे जिल्हा प्रशासन राज्य सरकारच्या मार्गदर्शक सूचनांनुसार घोषित करतील.

लॉकडाउनचा कालावधी वाढत असताना, जे लोक आपल्या परिवारापासून दूर अडकलेले आहेत (यात मोठ्या संख्येने स्थलांतरित मजूर आहेत) त्यांना आपल्या मूळ गावी परत जाण्याची व्यवस्था करण्यात येत आहे. हे सर्व प्रवासी मजूर मोठ्या शहरांमधून आपल्या गावी परतत आहेत. मी छत्तीसगड आणि महाराष्ट्र या दोन्ही राज्यांतील ग्रामीण भागातील शिक्षकांसमवेत शैक्षणिक कार्य करीत आहे. परप्रांतातील कामगार खेड्यात परत येताच, वेगवेगळे लोक त्यांच्या स्वतःच्या विचारसरणीनुसार वेगवेगळे कार्य करत आहेत हे लक्षात येत आहे. या स्थलांतरितांचा शासनाने गावातीलच शाळांमध्ये विलगीकरण केले आहे. पूर्वी हे लोक आपल्या कुटूंबापासून सुमारे दीड महिन्यापर्यंत शहरात अडकले होते.  गावात पोहोचुनही आपल्या परिवारासोबत राहता न येणे, ही गोष्ट मानवी दृष्टीने असह्य होऊ शकते. म्हणूनच, स्थलांतरित लोक आपल्या कुटुंबातील सदस्यांना भेटण्यास उत्सुक असतात, हे लोकांच्या वागण्यावरून दिसून येते. क्वारंटाईन सेंटरच्या व्यवस्थापनाची जबाबदारी ग्रामस्तरीय शासकीय, निमशासकीय आणि स्थानिक स्वराज्य संस्थांकडे देण्यात आली आहे. त्या सर्वांचे गावात एकमेकांशी संबंध आहेत. म्हणून, या स्थलांतरितांना अलग ठेवणे योग्यरित्या होत नसले तरीही  यावर लोक बोलत नाहीत.

याचा अर्थ, विलगीकरण कशासाठी ? हे ना स्थालांतरित मजूरांना समजले आहे आणि ना ही अंमलबजावणी करणार्‍याना.  विलगीकरण कशासाठी हे समजून घेतल्यास, समस्या सुटू शकते. का, याचे उत्तर नेहमी तर्कवादाच्या रूपात येते.  वेगवेगळे लोक वेगवेगळे तर्क करतात. ते सर्व तर्क-वितर्क वेगवेगळ्या स्तरावर खरे देखील असतात. तर शिक्षक म्हणून आपण लोकांना कोरोना म्हणजे काय ते समजून द्यावे लागेल? तो कसा पसरतो?  संपेल का? कसा संपेल? जर संपणार नसेल तर कसे जगायचे?

या सर्व प्रश्नांची योग्य उत्तरे कोणाकडेही नाहीत. परंतु स्पॅनिश फ्लू, कोरोना विषाणू, याविषयी आतापर्यंत उपलब्ध माहिती, आपल्या देशाची सद्यस्थिती इत्यादी गोष्टी समजून घेतल्या की यासाठी विलगीकरण का आवश्यक आहे ते समजेल.

आम्ही काल स्पॅनिश फ्लूबद्दल एक व्हिडिओ पाहिला.  1918 मध्ये या फ्लूमुळे भारतातील एक कोटी ऐंशी लाख लोक मरण पावले. या विषयावरील माझ्या आधीच्या लेखात असे म्हटले गेले होते की त्यावेळी संपूर्ण जगात जवळजवळ 4.30 कोटी लोक मरण पावले. त्यावेळच्या  लोकसंख्येच्या ही संख्या 2% होती.  व्हिडिओमध्ये 5 ते 10 कोटी  सांगण्यात आले आहेत. त्यानुसार सध्याच्या लोकसंख्येचा दोन टक्के लोकसंख्या 15 ते 16 कोटी होइल. त्यावेळी आरोग्य सुविधा आणि औषधे कमी असेल.  व्हायरस बद्दल माहिती कमी असेल. सर्वसामान्यांना माहिती देण्याचे साधन कमी होती. म्हणूनच मृत्यूचा दर त्यावेळी जितका होता तितकासा आता नसेल.   इतिहासात ज्यांची नावे आपण  वाचतो  त्यांच्या कुटूंबालाही साथीचा (माहामारीचा) आजार झालेला होता हे विडियो मध्ये आपण पाहिली.

मृत्यूचे प्रमाण इतके नसेल तर मग किती असेल? यासाठी सध्या स्पॅनिश फ्लूची परिस्थिती समजून घेणे उपयुक्त ठरेल.  स्पॅनिश फ्लू आजार सुरू झाल्यापासून 102 वर्षानंतरही आपल्याबरोबर आहे.  लोक अद्याप स्पॅनिश फ्लूला बळी पडतात. स्पॅनिश फ्लूची लागण होणा-यापैकी 1000 मध्ये एखाद्याचा मृत्यू होतो. स्पॅनिश फ्लू साठी लसी देण्याचा कोणताही राष्ट्रीय कार्यक्रम आपल्याकडे नाही. स्पॅनिश फ्लूमुळे मृत्यू कमी प्रमाणात होत असल्याने त्याची लस आवश्यक मानली गेली नाही. पहिले लस 1940 मध्ये आली साथीच्या 22 वर्षानंतर.

स्पॅनिश फ्लूबद्दल आणखी एक गोष्ट जाणून घेणे उपयुक्त ठरेल. लोकांना याची लस दिली गेली नाही, तरीही ती महामारी कशी संपली. यासाठी शास्त्रज्ञ दोन किंवा तीन कारणे देतात.  

एक, मानवांना ठार करण्याच्या उद्देशाने कोणतेही विषाणू येत नाहीत, तर ते पसरण्याच्या उद्देशाने येतात. प्रसारण होण्याचा कालावधी अधिक होत गेला की, मानवावर त्यांचे वाईट परिणाम कमी होतात.  

दोन, जेव्हा एखादा विषाणू मानवांमध्ये पसरतो तेव्हा मानवी शरीर त्याच्याशी लढते. ज्यामुळे मानवी शरीरात प्रतिपिंडे (अँटिबॉडी) तयार होतात. विषाणूच्या कित्येक वर्षांच्या आविर्भावानंतर, अनेक लोकांच्या शरीरात प्रतिपिंडे (अँटिबॉडी) तयार होतात ज्यामुळे विषाणूंना मानवी शरीरात त्याचा प्रसार करणे कठीण होते.  याला सामूहिक रोग प्रतिकारशक्ती ( herd immunity) असे म्हणतात.  अशा अँटिबॉडी असलेल्या शरीरात   व्हायरस  पोहोचला तरीही तो आजारी पाडण्यास सक्षम असत नाही.

म्हणूनच कोरोनाची लस येईपर्यंत किंवा रोग प्रतिकारशक्ती (herd immunity) विकसित होईपर्यंत हा व्हायरस पसरत राहील लोकांना आजारी बनवत राहील.  तथापि, अद्यापपर्यंत स्पॅनिश फ्लूच्या वेळी (herd immunity) प्रतिकारशक्ती विकसित झाली की नाही, किंवा कशामुळे  फ्लूचा प्रभाव कमी झाला, याविषयी माझ्या वाचनात अद्याप काही आले नाही.  हे खरे आहे की स्पॅनिश फ्लूच्या तीन लाटा आल्या होत्या. लोकांना वाटत होते  की फ्लू  संपले आहे. म्हणून लोक एकतर उत्सव साजरा करायचे  किंवा सामाजिक अंतराच्या नियमांचे योग्य पालन करायचे नाही. म्हणूनच त्याने एकदा, दोनदा संपल्याचा आभास देउन पुन्हा साथीच्या आजाराचे  रूप धारण केले. हा कोरोना चीनमध्ये संपल्यासारखे दिसत होते. पण आज पुन्हा तेथे 8,000 रुग्ण सापडल्याची नोंद आहे.

प्रत्यक्षात (herd immunity) समूह प्रतिकारशक्तीच्या विकासासाठी, विषाणूचा प्रसार होऊ द्यावा लागेल. पण मग विषाणूंचा प्रसार करायचा  असेल तर , मग...

विलगीकरण का? 

सामाजिक अंतर का?  

किंवा ...

लॉकडाउन का?

याचे समर्थन खालील प्रमाणे करता येते

 1) उद्रेकाच्या सुरूवातीस व्हायरसचा वाईट परिणाम होतो हे एक कारण आहे. 

2) जर बरेच लोक एकत्र आजारी पडले तर उपचारासाठी सुविधा उपलब्ध होणार नाहीत.

हे दुसरे कारण.

 इटलीने या समस्येचा मोठ्या प्रमाणात सामना केला. जेव्हा लोंबार्डी येथे मोठ्या प्रमाणात साथीचा रोग आला तेव्हा उत्तम आरोग्य सुविधा असणार्या या राज्यात सर्व रूग्णांना रुग्णालये कमी पडली होती. 

आपल्या देशात मुंबई त्या स्थितीत पोहोचत आहे. उत्तम सुविधा असलेल्या आपल्या शहराची ही स्थिती असेल तर जर कोणी गावात आजारी पडला तर त्याची व्यवस्था कोठून होईल? म्हणूनच, अशा परिस्थितीत कोरोना टाळणे त्यापासून बचाव करणे हेच चांगले.

समजा, अलगिकरणात ठेवलेल्या  लोकांना आपल्या गावाकडील कुटुंबातील सदस्यांना भेटायचेच असेल तर निदान  त्यांनी (सोशल डिस्टनसिंग) सामाजिक अंतर राखलेच पाहिजे.

परंतु रेड झोनमध्ये असलेल्या आपल्यासारख्या लोकांनी काय करावे?  लॉकडाऊनमध्ये 70 दिवस कसे रहायचे?  दूध, भाज्या, फळे, किराणा सामान, एलपीजी गॅस, वॉटर फिल्टर्स, वॉशिंग मशीन चांगल्या स्थितीत, हे सर्व साहित्य आणि सेवा आवश्यक आहेत. आम्हाला ते सर्व खरेदी करावे लागते. घरात आणावे लागते. सर्व्हिस मॅनला घरात येण्याची परवानगी द्यावी लागते.  

कधीकधी असे ही ऐकायला येते की भाजी विक्रेत्याला कोरोना झाला आहे. काहीवेळा अशी माहिती कळते की काही दिवसांपासून भाजीपाला बाजार बंद होता कारण तेथे काही लोकांना कोरोना झाला आहे. एकंदरीत, कोरोना आम्हाला एका मार्गाने किंवा इतर मार्गाने स्पर्श करेल. ते टाळणे कठीण आहे. तरीही, आपण ते टाळण्यासाठी उपाययोजना करतच रहावे लागेल.

दोन दिवसांपूर्वीचीच गोष्ट आहे.  पोलिसांची जीप  त्यात बसलेल्या पोलिस कर्मचाऱ्याने भाजी खरेदी करण्यासाठी  थांबविली. भाजी विक्रेता कारच्या दाराशी चिकटून उभा होता आणि ऑर्डर घेत होता. पोलिस आणि भाजी वाला दोघांनीही मास्क घातले होते. परंतु बोलण्याचे अंतर एक मीटरपेक्षा कमी होते. पोलीसगाडी चालक, कुत्रा फिरायला आणलेल्या एक माणसाला, घरात जा म्हणून फटकारत होता. या कुत्रा फिरवण्यासाठी आणलेल्या माणसांपासून  10 मीटर अंतरावरही एकही माणूस नव्हता. या संपूर्ण गोष्टीत पोलिस आणि भाजीपाला विक्रेता हे दोघेही कोरोना ट्रान्समिशनच्या तथ्यांविषयी अनभिज्ञ होते. एकतर त्यांना असे वाटत असेल की, त्यांना कोरोना रोग होऊ शकत नाही किंवा त्यांना असं वाटतं की त्यांना कोरोना झाला तरी ते बरे होतील. आम्हाला आशा आहे की त्यांना कोरोना रोग होऊ नये. पण जर त्यांना कोरोना झालाच तर रुग्णालयात दाखल करण्याची परिस्थिती भयानक आहे. कारण मुंबईतील सर्व रुग्णालये भरली आहेत. माझे कुटुंब देखील त्याच भाजीपालावाल्याकडून भाजी खरेदी करतो. म्हणून त्यावेळी मी कोणालाही काही बोललो नाही तरी, परंतु नंतर भाजीविक्रेत्याच्या वडिलांना परिस्थितीची जाणीव करून दिली. त्यावेळी काही बोलले असतो तर पोलिसांनी मला त्या कुत्रा फिरवायला आणलेल्या माणसासारखे फटकारले असते.

बाजारातून वस्तू विकत घेतल्यानंतर जोडे (चप्पल) घराच्या दाराजवळच सोडावे.  आत शिरताच हात सॅनिटाइझ करावेत किंवा साबणाने धुवावे . तेही कमीतकमी २० सेकंद आणि SUMAN M च्या पद्धतीने. मला असे वाटते की जर हात धुण्याची सुविधा उपलब्ध असेल तर हात सॅनिटाइझ करण्यापेक्षा साबणाने धुणे चांगले असेल. बाहेरून आल्यानंतर कपडे इतर कपड्यांमध्ये मिसळू नये यासाठी बाहेरच काढावेत, उन्हात वाळत घालावेत किंवा  धुण्यासाठी टाकावे. स्वत: स्नान करावे. त्याचप्रमाणे जेव्हा एखादा सर्व्हिसवाला माणूस घरी येतो, त्याने घरात प्रवेश करताच त्याचे हात सॅनिटाइझ करावे, त्याने आपले घर सोडल्यानंतर जेथे त्याने स्पर्श केला असेल ती जागा आणि वस्तू , साबणाने व्यवस्थित धुवा, ते स्वच्छ करणे शक्य नसल्यास, तेथे सॅनिटाइझ करा. डोअरबेल सॅनिटाइझ करा. भाजी खरेदी केल्यावर घराच्या कुठल्याही कोपऱ्यात कमीतकमी एक दिवस भाजीला मोकळ्या हवेत ठेवा. भाजी आणताना तुमची स्वतःची कॉटनची बॅग मध्ये आणा. जर भाजीवाल्याचा हात पिशवीला लागला असेल तर बॅग साबणाने व्यवस्थित धुवा आणि वाळून घ्या . किराणा सामान विकत आणल्यावर कमीत कमी 3 दिवस घरातील एखाद्या कोपऱ्यात, खुल्या हवेत ठेवणे, कारण बर्‍याच वस्तू प्लास्टिकच्या पॅकेजमध्ये असतात. संशोधनात असे दिसून आले आहे की कोरोना विषाणू प्लास्टिकच्या पृष्ठभागावर तीन दिवस, धातूच्या पृष्ठभागावर एक दिवस आणि ओल्या खर्डाच्या पृष्ठभागावर जास्त काळ प्रभावी असतो. या गोष्टी लक्षात घेऊन स्वत: साठी या प्रकारचे नियम बनवले गेले आहेत. दूधाची पिशवी घरात घेतल्यावर दूधाची पिशवी साबणाने 20 सेकंद धुवावे. मग भांड्यांत दूध ओतून गरम करावे व पिशवी कचरा टोपलीत टाकावी.

लॉकडाउन आज, उद्या किंवा कधीतरी उघडेल.  उघडावे लागेल.  कोरोना संपल्यानंतरच लॉकडाउन उघडेल असे एखाद्याला वाटत असेल तर असा विचार करणे चुकीचे आहे. जसे की आपण स्पॅनिश फ्लूसोबत जगत आहोत तशी आपल्याला कोरोनाबरोबर राहायला शिकण्याची गरज आहे. समूह प्रतिकारशक्ती तयार होईपर्यंत अधिक लक्ष द्यावे लागेल. तोपर्यंत, कोरोना न होता जगणे खरोखर एक यशस्वी प्रयत्न होईल.   यशात हे देखील सामील आहे की, कोरोनाने मला स्पर्श केला आणि मी आजारी पडलो नाही. त्यासाठी मला माझी प्रतिकारशक्ती चांगली ठेवावी लागेल. जर प्रतिकारशक्ती न मिळण्याची भीती असेल तर घरातच राहा आणि वर नमूद केलेल्या नियमांचे पालन करा. आपण बाहेर जातानाही कोणत्याही वस्तू, पृष्ठभाग, माणसाला स्पर्श करु नका. मास्क घाला  सामाजिक अंतर राखा. जर 2 मीटर अंतर ठेवणे शक्य नसेल तर शरीरावर स्पर्श होणार नाही याची काळजी घ्या. जर यापैकी कशाचाही पालनात अपयश आल्याचा संशय आला असेल तर ताबडतोब नियमांनुसार हात धुवा. जर धुणे शक्य नसेल तर सॅनिटाइझ करा. जर दोन्हीही शक्य नसेल तर तोंडावर, डोळ्यावर आणि नाकावर किंवा कोणत्याही जखमांवर हात पडू देऊ नका, जोपर्यंत आपण हात सॅनिटाइझ करत नाही किंवा साबणाने धूत नाही तोपर्यंत.   घरी परत आल्यावर वर  दिलेल्या प्रमाणे जोडे, कपड्याचे आणि आंघोळीचे काम करा.

ही सर्व कामे येणारे सुमारे एक वर्ष करावे लागेल. यादरम्यान, समूह रोग प्रतिकारशक्ती वाढेल, त्या विषयी सर्वेक्षणचे निकाल येतील. समूह रोग (herd immunity) प्रतिकारशक्ती तयार होताच आम्ही आपले जुने आयुष्य जगू.

 भारत देशामध्ये कोणीही या सर्व गोष्टी एव्हड्या स्पष्टीकरणाने सांगत नाही आहे. जाणकार लोकांना कदाचित हे जाणवते की प्रत्येकाला हे माहित आहे. पण मला असं वाटत नाही.

काही लोकांना असे वाटते की एकदा कोरोनाचे रुग्ण शून्यावर आले की कोरोना संपतो. मला एके ठिकाणी वाचायला मिळाले. ऑस्ट्रेलिया आणि न्यूझीलंड या दोन देशांना असे वाटले की त्यांनी कोरोनाला जिंकले आहे, म्हणून स्वीडेनच्या एका शास्त्रज्ञाने त्यांना विचारले की इतर देशांमधील लोक किती काळ त्यांच्याकडे येणार नाहीत. स्वीडन आपल्या देशात वेगळ्या प्रकारे कोरोनाशी लढत आहे. लॉकडाऊनशिवाय त्याने हे केले. कोरोनाने येथील 98 ते 99% लोकांना स्पर्श केला आहे. मला त्याचा अहवाल वाचायचा आहे. परंतु येथे अँटीबॉडीज तयार करण्याची चर्चा असेल तर तो देश या समस्येच्या पुढे गेला आहे.

अमेरिकेचे एक राज्य आहे जॉर्जिया. या राज्यात लॉकडाउन केले पण फक्त दोन दिवस. मग हळू हळू उघडण्यास सुरवात केली. आतापर्यंत त्याच्या हॉस्पिटलमधील 75% पेक्षा जास्त बेड भरल्या नाहीत. म्हणजे त्यांचा निर्णय चांगला आहे. आपल्या देशातही आत्मविश्वासाची परिस्थिती जसजशी वाढेल तसतसे आपणही उघडत राहू. तुम्ही लोक पहात आहात हे होत आहे.

14 दिवसांच्या आत जेव्हा रुग्ण बरे होतात तेव्हा रुग्णालयाचा पलंग नवीन रुग्णासाठी उपलब्ध होतो. म्हणूनच, कोणत्या वेगाने रूग्णांची संख्या वाढली, तर रुग्णालयाचे बेड कमी होणार नाहीत हा फार महत्वाचे डेटा आहे. हा विषाणू घातांक दराने वाढतो त्यामुळे, त्याचा दुप्पट होण्यासाठी लागणारा कालावधी कडे लक्ष द्यावयाचे असतो. कोरोना पॉझिटिव्ह लोकांची संख्या दुप्पट होण्यासाठी लागलेला वेळ आणि लॉकडाउन संपविण्याच्या काळाचा निकटचा संबंध आहे. एकदा का असे आढळले की ज्या दरात रुग्णांची संख्या वाढत आहे, त्याची इलाज करण्याची सोय आपल्या आरोग्य यंत्रणेमध्ये आहे, तेव्हाच लॉकडाऊन रद्द केले जाईल. कोणालाही लॉकडाउन नको आहे. आर्थिक कारणांव्यतिरिक्त, ते मानव प्रजातींच्या स्वातंत्र्याच्या इच्छेविरूद्ध आहे. परंतु सद्य परिस्थितीत ही आमची मजबूरी आहे, किंवा ते आवश्यक आहे.

किती काळात कोरोना पॉझिटीव्ह संख्या दुप्पट झाली तर आपल्याला लॉकडाउन उघडण्यासाठी आत्मविश्वास येईल? मला वाटते की तो काळ 28 दिवसांचा असेल.  28 दिवसांत मागील दोन तुकड्यांचे रुग्ण बरे होउन घरी परत गेले असतील. मग त्या  सर्व नवीन रूग्णांना पूरेसे बेड उपलब्ध होतील.  

दररोज कोणत्या टक्केवारीने रोग्याच्या संख्येत वाढ झाल्याने, रोगी दुप्पट होण्याचा दर 28 दिवस असेल? तर आपणास हे माहित आहे की दिलेल्या टक्केवारी दराद्वारे 72 चे विभाजन करणे दुप्पट होण्याचे कालावधी दर्शवते. म्हणून, दररोज 72/28 = 2.5% (अंदाजे) वाढेल, तर लॉकडाउन पूर्णपणे काढून टाकता येईल. आत्ता हा दर 5 ते 6% च्या दरम्यान आहे आणि दुप्पट होण्याच्या दर 12 ते 14 दिवसांच्या दरम्यान आहे. हे  ध्यानात घ्यावे की लॉकडाउनच्या सुरूवातीला हा दर 5 दिवसांचा होता.  

कोरोना नवीन क्षेतत्रात पसरू देऊ नका, तरच आपल्याला लवकर यश मिळेल.  म्हणूनच, आपणा सर्वांनी आपल्या खेड्यात मास्क लावा, सामाजिक अंतर ठेवून, किराणा सामान आणि भाजीपाला खरेदी करताना खबरदारी घ्यावी याविषयी सर्वांना चेतावणी दिली पाहिजे.  यामधून, प्रत्येक मुद्द्यांविषयी तपशीलवार काळजीपूर्वक लिहिता येते.  एक एका टप्प्यावर प्रत्येकाने तपशीलवार लिहावे अशी विनंती मी आपणास करत आहे.

 स्वतःचे रक्षण करा, सर्वांचे रक्षण करा.  देश आणि मानवी समाजाला या साथीवर मात करण्यासाठी मदत करा.